zdrowie intymne

Programy profilaktyczne raka szyjki macicy

Rak szyjki macicy to choroba nowotworowa o charakterze złośliwym, rozwijająca się na podłożu przedrakowym, znanym jako wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy. Jako główny czynnik etiologiczny wskazuje się zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), którego formy 16 i 18 są odpowiedzialne za ponad 70% przypadków klinicznych. Do zarażenia się wirusem dochodzi podczas niezabezpieczonych kontaktów seksualnych, dlatego częste zmiany partnerów wskazuje się tu jako dominujący pierwiastek ryzyka. Poza tym, na zwiększoną zachorowalność wpływ mają: przebyta radioterapia, AIDS, liczne porody, palenie papierosów, immunosupresja, chlamydioza i farmakologiczne środki hormonalne. Rak szyjki macicy znajduje się na szóstym miejscu w rankingu najczęściej występujących chorób nowotworowych (10,7% przypadków), a blisko 2 tysiące Polek rocznie umiera z jego powodu. Na obecny stan rzeczy składa się wiele czynników – tylko niewielki odsetek kobiet prowadzi regularne badania cytologiczne, a wprowadzane systemy edukacyjne okazują się być zawodne. Niemal wszyscy ginekolodzy są zgodni – zaawansowane stadia nowotworu stwierdza się jedynie u pacjentek, które swoją ostatnią cytologię wykonywały od 5 do 10 lat wstecz. Okazuje się, że największe znaczenie mają w tym przypadku działania profilaktyczne, które od wielu lat propagowane są zarówno wśród młodych kobiet, jak i pań w średnim wieku.

W Polsce funkcjonuje program profilaktycznych badań cytologicznych, który jest w całości refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Obejmuje on ubezpieczone zdrowotnie kobiety w wieku od 25 do 59 roku życia, które ostatnim testom poddały się nie wcześniej niż 3 lata temu. Oczywiście, wśród pacjentek należących do grupy wysokiego ryzyka (nosicielki HPV i HIV, osoby przyjmujące leki immunosupresyjne) takie badanie jest wykonywane raz na okres 12 miesięcy. Świadczenia zdrowotne objęte programem NFZ podzielone są na 3 podstawowe etapy:

ETAP PODSTAWOWY – Zalicza się do niego przesiewowe badanie cytologiczne, które można wykonać u każdego specjalisty w publicznej poradni ginekologiczno-położniczej. Pobrany materiał jest następnie wysyłany do odpowiedniego laboratorium analitycznego.

ETAP DIAGNOSTYCZNY – Próbka biologiczna podlega ocenie mikroskopowej w pracowni cytologicznej, a uzyskany wynik jest odsyłany do odpowiedniej placówki.

ETAP POGŁĘBIONEJ DIAGNOSTYKI – Jeżeli wynik diagnostyczny jest nieprawidłowy, lekarz ginekolog kieruje pacjentkę na dalsze badania, wykluczające lub potwierdzające obecność i stopień zaawansowania zmian nowotworowych w drogach rodnych kobiety. Prawidłowa, niebudząca zastrzeżeń diagnoza kwalifikuje pacjentkę do skorzystania z ponownego badania cytologicznego za kolejne 3 lata.

Od niedawna, do programu profilaktyki raka szyjki macicy zalicza się także szczepionkę przeciwko wirusowi HPV, która, niestety, nie podlega nawet częściowej refundacji NFZ. Mimo iż metoda nie należy do najtańszych, to jednak gwarantuje niemal 100-procentową odporność na zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego typu 6, 11, 16 i 18, a także występowaniem kłykcin kończystych. Szczepienie nie zmienia jednak reakcji organizmu na nabytą już infekcję HPV, dlatego nie należy leczyć nią istniejących brodawek płciowych lub rozwijającego się raka szyjki macicy. Odpowiednie preparaty przedawane są jedynie na receptę wystawioną przez lekarza specjalistę, który powinien wydać stosowaną decyzję co do zasadności odbycia terapii immunizacyjnej – oficjalnie zaleca się przyjęcie trzech dawek przez pacjentki, które nie rozpoczęły jeszcze współżycia. Pełna ochrona przez zakażeniem utrzymuje się przez 5 lat i dlatego większość specjalistów sugeruje przyjęcie po tym okresie kolejnej dawki przypominającej. Najnowsze badania wykazały, że u większości kobiet poziom przeciwciał (nawet bez dodatkowych szczepionek) utrzymuje się na dostatecznie wysokim poziomie.

Jak wskazują polskie statystyki, prawie 2% wyników cytologicznych kwalifikuje się do specjalistycznych badań histopatologicznych w kierunku diagnozy nowotworu. Jest to wciąż zbyt wysoki wskaźnik w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej, gdzie zapadalność na raka szyjki macicy ma charakter znacznie bardziej odsetkowy. Niestety, regularnym badaniom cytologicznym wciąż poddaje się za mało kobiet, a zbyt późna diagnoza znacznie zwiększa śmiertelność wśród pacjentek onkologicznych.

Jak oceniasz ten wpis?